متنوع کردن (diversification) سبد سرمایه گذاری و مزایای آن
متنوع کردن سبد سرمایه گذاری به معنی داشتن تعداد بیشتری از سهام یا انواع دارایی در سبد سرمایه‌گذاری است. افراد با تجربه و متخصص و همچنین شرکت های سرمایه گذاری همواره برای سرمایه‌گذاری تشکیل سبد (Portfolio) می‌دهند و هیچگاه کلیه سرمایه خود را بر روی یک دارایی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. در حقیقت متنوع کردن سبد سرمایه‌گذاری مصداق ضرب المثل همه تخم مرغ ها را در یک سبد نگذاشتن است. دو دلیل اصلی برای متنوع کردن سبد سرمایه‌گذاری وجود دارد:
۱) جلوگیری از فاجعه
متنوع سازی سبد سرمایه گذاری از بازدهی های بسیار منفی یا حتی فاجعه بار جلوگیری می‌کند. اگر تمام سرمایه در یک دارایی سرمایه‌گذاری شود و اتفاق بدی برای آن دارایی بیفتد ممکن است نه تنها تمام سودی که از دارایی عاید شده از میان برود بلکه زیان سنگینی را متوجه سرمایه‌گذار کند.
شرکت انرون (Enron) در آمریکا در دهه ۹۰ میلادی به کارمندان بازنشسته خود پیشنهاد میداد تا در ازای دریافت وجه بازنشستگی سهام شرکت را دریافت کنند. شرکت انرون از موفق ترین شرکتهای آمریکایی در آن دوران بود و در بازه سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ به صورت متوسط سالیانه ۲۷ درصد بازدهی برای سرمایه‌گذاران داشته که در مقایسه با شاخص S&P500 که از مهمترین شاخص های بازار بورس آمریکاست و در همین بازه به صورت متوسط سالیانه ۱۳ درصد بازدهی داشته بود، بسیار بهتر عمل کرده بود. برای درک بهتر این موضوع نمودار زیر نشان می‌دهد که اگر شما یک دلار در سال ۱۹۹۰ در انرون و یک دلار در S&P500 سرمایه‌گذاری می‌کردید در سال ۲۰۰۰ چه میزان پول داشتید.
مقایسه بازدهی انرون و شاخص S&P500 از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰
با توجه به عملکرد فوق العاده شرکت در این مدت بسیاری از کارکنان این شرکت بخشی یا تمام دریافتی زمان بازنشستگی خود را سهام دریافت کردند. همانگونه که از شکل زیر دیده می‌شود، بین سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۲ در پی ورشکستگی شرکت انرون قیمت سهام این شرکت از ۹۰ دلار به صفر دلار سقوط کرد و کسانی را که تمام سرمایه خود را در این سهم سرمایه گذاری کرده بودند با فاجعه مالی رو به رو کرد.
کاهش قیمت سهام انرون به صفر در مقایسه با نزول اندک شاخص S&P500
بسیاری دیگر از سرمایه‌گذاران نیز در نقاط مختلف جهان این درس مهم را با پرداخت بهایی گزاف آموخته اند:
تمام تخم مرغ ها را در یک سبد نگذارید یا به عبارت بهتر “سبد خود را متنوع کنید”
۲) کاهش ریسک
علاوه بر اینکه تشکیل سبد متنوع از دارایی از فاجعه احتمالی مالی جلوگیری می‌کند، می‌تواند بدون کاهش بازدهی سرمایه‌گذار، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهد. لازم به ذکر است دو نوع ریسک در بازارهای مالی وجود دارد. ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک. تنوع بخشی به سبد سرمایه‌گذاری می‌تواند ریسک غیر سیستماتیک را کاهش دهد اما نمی‌تواند ریسک سیستماتیک را از میان ببرد.
میزان کاهش ریسک سرمایه‌گذاری از طریق تشکیل سبد به همبستگی دارایی های انتخاب شده وابسته است. اگر دارایی های انتخاب شده کاملا همبسته باشند به این معنی که افزایش و یا کاهش در قیمت آنها کاملا همزمان و هم اندازه صورت بگیرد ریسک سرمایه‌گذاری کاهش پیدا نخواهد کرد. اما اگر دارایی های انتخاب شده کاملا همبسته نباشند، می‌توان بدون اینکه بازدهی سرمایه‌گذاری کاهش پیدا کند، ریسک را کاهش داد و این مهمترین نکته تشکیل سبدی از دارایی برای سرمایه‌گذاری است. به عنوان مثال دو سبد سرمایه گذاری با ترکیب دارایی های زیر را در نظر بگیرید:
این دو سبد می‌توانند به صورت بالقوه بازدهی نزدیکی داشته باشند، اما سبد شماره دو به دو دلیل اصلی به سبد شماره یک برتری دارد. سبد شماره دو هم تعداد دارایی بالاتری دارد و هم دارایی های آن همبستگی پایین تری داشته و در نتیجه ریسک پایین تری را متوجه سرمایه‌گذار می‌کند. دقت داشته باشید که در سبد شماره یک اگر اتفاقی در فضای اقتصاد بیفتد که صنعت پتروشیمی را تحت تاثیر قرار دهد، کل سبد سرمایه‌گذاری تحت تاثیر قرار می‌گیرد اما سبد شماره دو به مراتب کمتر تحت تاثیر مشکل صنعت پتروشیمی قرار خواهد گرفت.
از آنجا که شرکتهای سرمایه‌گذاری با سرمایه دیگران اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند، مایلند تا جایی که ممکن است ریسک را کاهش دهند و از این رو یافتن دارایی هایی که همبستگی کمتری با یکدیگر داشته باشند برای کاهش ریسک در تشکیل سبد تا حد ممکن، برای آنها امری حیاتی است. یکی از راه های کاهش ریسک و متنوع کردن سبد دارایی خرید صندوق شاخصی برای بخشی از یا تمامی سبد است.
